“Wist of had moeten Weten”
Stel nu dat de afwikkeling van een nalatenschap helemaal achter de rug is en er komen toch nog onverwacht schulden boven tafel, wie is daar dan verantwoordelijk voor? De wet BETS biedt een vangnet, maar het komt nauw. We leggen het uit.
In de schoenen van de overledene lopen
Het afwikkelen van een nalatenschap is vaak een emotioneel en complex proces. Erfgenamen moeten niet alleen omgaan met het verlies van een dierbare, maar ook met de financiële en juridische aspecten van de erfenis.
Erfgenamen ‘lopen verder in de schoenen van de overledene’, dus zowel de rechten als de verplichtingen, zoals schulden. Erfgenaam ben je niet zomaar, je zult wel de nalatenschap moeten aanvaarden.
Een nalatenschap aanvaarden kan door het afleggen van een verklaring bij de notaris of door je ‘te gedragen als erfgenaam’, bijvoorbeeld door spullen van de overledene mee te nemen of te verkopen.
Een andere mogelijkheid is de nalatenschap beneficiair te aanvaarden. Dit is heel eenvoudig te regelen en leidt ertoe dat je als erfgenaam niet in privé kan worden aangesproken op schulden van de overledene. Hiervoor zijn wel leges verschuldigd bij de rechtbank, maar die kan je delen met eventueel de andere erfgenamen.
Besluit je de nalatenschap te verwerpen, dan heb je geen enkele aanspraak op de nalatenschap, maar kunnen de schulden ook niet op jou worden verhaald.
In feite is er dus voor de erfgenaam een ‘beslismoment’. En zoals bij iedere beslissing, kan ook de verkeerde beslissing worden genomen. Is er dan een oplossing?
De wet BETS: wat houdt het in?
In 2016 is de wet Bescherming Erfgenamen Tegen Schulden in het Burgerlijk wetboek opgenomen. Deze bepaling in het erfrecht biedt erfgenamen sindsdien de mogelijkheid om een zuivere aanvaarding (door verklaring of gedraging) om te zetten naar een beneficiaire aanvaarding, waardoor je als erfgenaam niet in privé aansprakelijk bent voor schulden van de overledene. De wet is niet bedoeld om een eerdere verwerping ongedaan te maken of om na aanvaarding alsnog te verwerpen.
Los van het feit dat er altijd een rechter aan te pas komt om deze wet toe te passen, moet het gaan om een onbekende schuld.
Onverwacht of onbekend
Verwachtingen zeggen iets over een persoon. Die verwacht namelijk iets wel of niet. Onbekend zegt iets, in dit geval, over de schuld en daar gaat het bij deze wet om. De mogelijkheid om alsnog beneficiair te aanvaarden bestaat alleen als de schuld op het moment van overlijden de erfgenamen niet bekend is of bekend had moeten zijn. Het criterium is dus ‘wist of had moeten weten’.
Het is dus niet zo dat als de verkoopopbrengst van een woning uit de nalatenschap tegenvalt, waardoor er wellicht een restschuld ontstaat, er sprake is van een onbekende schuld. Mogelijk hadden de erfgenamen deze schuld niet verwacht, maar bekend was de schuld (hypotheek) natuurlijk wel.
Anders ligt het bij het geval dat de overledene een waarborg heeft afgegeven voor de terugbetaling van een schuld van een ander (vader stond borg voor een schuld van zijn stiefdochter). Gegeven de omstandigheden oordeelde de rechter dat deze schuld aan de erfgenamen niet bekend was op het moment van overlijden en ook niet bekend kon zijn, aangezien de schuldeiser uitsluitend communiceerde met de stiefdochter, die zelf geen erfgenaam was.
Het belang van professionele begeleiding
Een nalatenschap zonder schulden bestaat niet. Er is altijd wel iemand of iets (bijvoorbeeld de belastingdienst of het UWV) die nog iets te vorderen hebben van de overledene. Omdat schulden zo algemeen zijn, wordt al snel aangenomen dat een erfgenaam deze schuld kende of behoorde te kennen. Door beneficiair te aanvaarden, en dat is echt veel eenvoudiger dan de meeste mensen denken, sluit je op voorhand al heel veel problemen uit.
De wet BETS is slechts een hele dunne reddingslijn bij verkeerde beslissingen. Stap dus niet zomaar ‘aan boord’ in een nalatenschap, maar kies voor professionele begeleiding.
Verzorgd Nalaten beschikt over de kennis en ervaring om erfgenamen te begeleiden bij het maken van weloverwogen keuzes en het beperken van financiële risico’s
Gepubliceerd op 24 mei 2024 (Stichting RegisterExecuteur)